بررسی عناصرسنگین،نیترات ونیتریت در آبهای آشامیدنی شهرستان نور و تهیه نقشه پراکنش آن درمحیط gis

صنعت تأمین آب نه تنها از نظر حفظ سلامت اجتماع،بلکه جهت ادامه حیات صنعت،تجارت و کشاورزی نیز بسیار مهم است.بدون منابع آب کافی،جامعه کنونی ما هرگز توسعه نیافته و حیات کنونی قابل پذیرش نبوده و نخواهد بود.در حال حاضر وابستگی ما به آب تصفیه شده بسیار زیاد بوده و هر گونه تهدیدی برای این منابع،قابل قیاس با بدترین بلایای طبیعی و یا ایجاد شده توسط انسان است.حجم آب مصرفی روزانه در کشاورزی،صنعت و اجتماع بسیار زیاد بوده و از طرف دیگر ورود ترکیبات شیمیایی به صورت پساب به محیط زیست و مصرف بالا و بی رویه کود های شیمیایی بخصوص ازته باعث گسترش آلودگی منابع آب شرب به عناصر سنگین،نیترات و نیتریت گردیده است که اگر به موقع مدیریت نشود،مشکلات بهداشتی فراوان و در پی آن انواع بیماری ها را در پی خواهد داشت.از این رو کیفیت آب شرب و شناسایی منابع آلاینده آن اهمیت زیادی دارد.لذا در تحقیق حاضر به بررسی میزان غلظت عناصر سنگین،یونهای نیترات و نیتریت در منابع آب شرب(چاه ، چشمه)شهرستان نورو تهیه نقشه پراکنش آنها در محیط gis پرداخته شده است.انتخاب نقاط نمونه برداری تحت نظارت شرکت آب وفاضلاب استان مازندران(منطقه نور)وبا ملاحظات زمین شناسی،کاربری اراضی،جمعیت،آب و معادن منطقه انجام پذیرفت.اندازه گیری عناصر سنگین با دستگاه icp-ms(پلاسمای جفت شده القایی)و یونهای نیترات ، نیتریت نیز با اسپکتروفتومتر مدلdr/2800 انجام گردید.به منظور تعیین غلظت عناصر در آب شرب منطقه با استفاده از8 ایستگاه تعیین شده،اطلاعات حاصل از نتایج آزمایشگاهی به نرم افزار spssانتقال و نقشه های پراکنش این عناصر در منطقه مطالعاتی در محیط gisارائه شد،تا مشخص گردد بیشترین غلظت هریک از عناصر در کدام ناحیه از منطقه مورد بحث بیشتر بوده تا بر اساس آن بتوان تحلیل های آتی را بنیان نهاد.جهت منشأ یابی عناصر فوق الذکر،نقش عوامل طبیعی و انسان ساخت در خصوص حضور آلاینده های فوق از روش ایجاد مدل سامانه جامع درجه بندی منابع آلاینده استفاده شد و در نهایت نقشه پتانسیل آلودگی و ریسک زیست محیطی تلفیقی 8 عنصر سنگین،نیترات و نیتریت(به همراه واحد های لیتولوژی)در محیط gis ترسیم گردید.نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل یونهای نیترات،نیتریت و 8عنصر سنگین(ni،as،cr،pb،cd،zn، coو (cu، نشان داد که میانگین غلظت هریک از عناصر فوق الذکر،در مقایسه با مقادیر استاندارد های ملی (1053 ایران) وجهانی(who،epa)،پائین تر بوده است و تنها عنصر سرب،آنهم در 4 ایستگاه(s2،s4،s7،s8)و عنصر کادمیوم در ایستگاه(s6)،از مقادیر بالاتری برخوردارند.از آنجائیکه در اطراف ایستگاههایی که مقادیر سرب در آنها بالاست،معادن در حال بهره برداری سرب دونا،فلوریت و باریت که پاراژنز با گالن هستند(pbs)،سیلیس،باریت،گرانیت،سنگ لاشه می باشد و بخشی نیز به علت زمین شناسی منطقه(سازند الیکا سنگ میزبان برای سرب ، روی و فلورین در البرز است)،لذا مقادیر بالای سرب با منشأ طبیعی و انسان ساخت توجیه پذیر است.وجود عنصر کادمیوم در ایستگاه(s6)با غلظت 3 میکروگرم در لیتر به علت مجاورت با منطقه ریسک بالا و معادن فعال مرمرین و سنگ لاشه و مهمتر از همه مقادیر بالای روی(در غلظت های مشاهده شده در آب آشامیدنی،اهمیت بهداشتی ندارد)کاملا توجیه پذیر است،زیرا دو فلز اخیر در پدیده های ژئوشیمیایی با هم شرکت می کنند و هر دوی آنها با عدد اکسیداسیون(+ii)در آب یافت می شوند.از آنجائیکه منطقه نور دارای مناطق حفاظت شده،زیستگاههای طبیعی حیات وحش،قزل آلا و جاذبه گردشگری می باشد،لذا اقدامات لازم توسط مسئولین ذیر ربط را در خصوص سلامت آب شرب بومیان منطقه،آنهم در قالب سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه با تأکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه می طلبد.